ABD Başkanı Donald Trump, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la olası görüşmesinin ardından Türkiye’ye yaptırımları kaldırmayı ve F-35 savaş uçağı satmayı planlıyor.
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini satın alma kararı ve ABD’li pastör Andrew Brunson’ın Türkiye’de tutuklanması ABD Kongresi’nin tepkisine neden olmuştu.
ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi’nce 716 milyar dolar tutarındaki savunma yasasında F-35 savaş uçaklarının satışına da şerh düşülmüştü.
Trump 2018’de, Türkiye’ye verilmesi planlanan F-35 savaş uçaklarının teslimatının geçici olarak durdurulmasına ilişkin karar tasarısını onaylamıştı.
Fox News’ün haberine göre Trump, Türkiye’ye F-16 uçaklarının satışına olumlu yaklaştığını söyledi. Ayrıca Türkiye’nin S-400 sistemini çalışamayacak bir duruma getirmesi halinde F-35 savaş uçaklarını satmaya olumlu baktığını da belirtti.
Haberde, söz konusu uçakların Türkiye’ye satılabilmesi için ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA) yaptırımlarını kaldırması gerekeceği ve Trump’ın da ekibinden, ‘Türkiye’nin CAATSA yaptırımlarından nasıl kaçınabileceğine’ ilişkin bir çalışma yapmasını istediği yazıldı.
Habere göre savunma sistemlerinin sökülmesi veya Türkiye’de ABD’de kontrolündeki bir üsse taşınması anlaşma için yeterli olabilir.
Trump ile Erdoğan arasındaki telefon görüşmesi
Erdoğan’ın, Trump’la 16 Mart’taki telefon görüşmesinde ‘işbirliğini geliştirmek için CAATSA yaptırımlarının sonlandırılması gerektiğini’ söylediği, görüşmenin detayları İletişim Başkanlığı’nca duyurulmuştu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da dün Trump ile Erdoğan arasındaki telefon görüşmesinin olumlu geçtiğini vurgulayarak şunları söylemişti:
“Görüşmede sayın cumhurbaşkanımız, Türkiye’nin terörle mücadele konusundaki beklentileriyle savunma sanayii işbirliğindeki kısıtlamaların kaldırılmasının önemini vurguladı. Ukrayna’daki barışın önemini bir kez daha tekrar etti. Sayın Trump’ın yaklaşımı da oldukça pozitif oldu.
Cumhurbaşkanımızın olası ziyaretinden önce biz Dışişleri Bakanları düzeyinde bir çalışma yaparız. Cumhurbaşkanımız ABD ziyaretine olumlu yaklaşıyor. Fakat şu anda net bir tarih telaffuzunda bulunmadık.”
Bloomberg de 18 Mart’ta Türk yetkililere dayandırdığı haberinde Erdoğan’ın nisan sonuna doğru Beyaz Saray’da Trump’la görüşmek istediğini yazmıştı. Türkiye’de iktidarın yeni F-16 savaş uçağı alımıyla ilgilendiği belirtilmişti.
Türkiye’nin F-35 siparişi
AA’nın aktardığına göre Türkiye ilk etapta 100 adet F-35A uçağı almayı taahhüt etmişti.
2018’de dört F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye’ye verilmiş fakat uçaklar ABD’de, Türk pilotların da katıldığı eğitim programlarına tabi tutulmuştu. Daha sonraysa iki F-35 uçağının daha mülkiyeti verilmişti.
Türkiye ile ABD arasında S-400 krizi çıkınca bu altı uçak Türkiye’ye transfer edilmemiş ve 2020 Savunma Bütçesi kapsamında bunların ABD Hava Kuvvetleri için alınması kararlaştırılmıştı.
Milli Savunma Bakanlığı (MSB) kaynakları konuya ilişkin Kasım 2024’te şu açıklamayı yapmıştı:
* Muhataplarımıza 40 adet F-35 talebimiz resmi olarak iletilmiştir. F-35 konusunda daha önce yaptığımız bir ödeme ve hangara alınan altı adet uçak var. Ancak ilk defa bir NATO üyesi ülkeye (CAATSA) yaptırım uygulanarak teslimat gerçekleştirilmemiştir.
* Biz en başından beri bu yaptırımın yanlış olduğunu söylüyoruz. Beklentimiz, müttefiklerimizin ittifakın ruhuna ve ortak güvenlik perspektifine uygun karar alınması, örtülü ve örtüsüz tüm yaptırımların kaldırılmasıdır.