Tüketicinin 9 hakkı

 

15 Mart Tüketici Hakları Günü ve 15-21 Mart Tüketiciyi Koruma Haftası kutlamaları başladı. ‘Tüketim Toplumu’ çağında, tüketicinin 9 hakkını çok iyi bilmesi gerekiyor: Temel ihtiyaçların karşılanması, sağlık ve güvenlik, bilgi edinme, eğitilme, zararın giderilmesi, çıkarın korunması, seçme, temsil edilme ve sağlıklı çevrede yaşama…

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu 1985 yılının 15 Mart’ında alınan bir kararla ‘Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesi’ ilan etmişti. Bu tarih, dünyada ve Türkiye’de ‘Tüketici Hakları Günü’ olarak kutlanılırken, 15-21 Mart arası da ‘Tüketiciyi Koruma Haftası’ olarak değerlendiriliyor.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 2’inci maddesi, ‘sosyal adalet’ ilkesini getirdiği için Türkiye’de de tüketici hakları önemli konular arasında yer alıyor. Ayrıca 172’nci maddede “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirleri alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik  eder” deniliyor.

Tüketici kimdir?

Bir mal veya hizmeti alan, kiralayan, çeşitli şekillerde faydalanan kişilere ‘tüketici’ deniliyor. Elektronik bir eşya da otelde konaklama ya da dışarıda yemek de aynı şekilde vatandaşları tüketici haline getiriyor. İster mal isterse hizmet alımı ya da kiralanması olsun, ‘tüketici’ olan tüm Türk vatandaşları ‘Tüketicinin Korunması Kanunu’ ile korunuyor.

9 hakkı bilmek önemli

Hafta nedeniyle Ticaret Bakanlığı tarafından çeşitli etkinlikler gerçekleştirilecek. Ancak asıl hedef, ‘bilinçli tüketici’ oluşturmak. Bu nedenle tüketicilerin 9 hakkını bilmeleri üzerinde duruluyor. Bu 9 hak sayesinde Türk vatandaşları ihtiyaçlarının karşılanması talep edebiliyor, ürün ve hizmetlerle ilgili yeterli bilgi isteyebiliyor. Zarar uğraması durumunda tazmin talep edebiliyor, örgütlenme ve sesini duyurma çalışmaları yapabiliyor.

	TÜKETİCİLERİN 9 TEMEL HAKKI
1	Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı
2	Sağlık ve güvenlik hakkı
3	Bilgi edinme hakkı
4	Eğitilme hakkı
5	Zararların giderilmesi hakkı
6	Ekonomik çıkarların korunması hakkı
7	Seçme hakkı
8	Temsil edilme hakkı
9	Sağlıklı çevrede yaşama hakkı

 

Bilinçli olun, dünyayı koruyun

Bilinçli tüketicilerden beklenti ise dünyayı korumaları. Özellikle Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı olan AB ile ilişkilerde, tüketicilerin talepleri artık daha belirleyici olmaya başladı. Tüketiciler dünyaya zarar vermeyen, çevreyi koruyan üretimi teşvik ediyor. Geri dönüşüm, Sıfır Atık, ‘Yeşil Enerji’, ‘Sıfır Karbon Salınımı’ gibi politikalar, yeni dönemin üretim ve tüketim kodları arasında yer alıyor. Tüketicilerin taleplerinin bu yönde değişmesi, mal ve hizmet üretimini de yeniden şekillendiriyor.

	TÜKETİCİ HAKLARINDA BUGÜNE NASIL GELİNDİ?
15-18. Yüzyıl	Ahilik ve lonca teşkilatları tüketici haklarını korudu.
19. Yüzyıl	Yerel yönetimler tüketici haklarının korunmasını üstlendi (zabıta hizmetleri).
1921-1982	Tüketiciler farklı yasalardaki maddelerle korundu.
1982	Tüketicinin korunması Anayasa'ya girdi.
1985	BM Genel Kurulu, Tüketici Hakları Bildirgesi'ni kabul etti.
1995	Tüketiciyi Koruma Kanunu yürürlüğe girdi.
2003	Tüketiciyi Koruma Kanunu güncelleştirildi.
2014	Kanun değişikliğiyle tüketici hakları genişletildi.